کد مطلب:47958 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

انواع دستگاههاي قرآني را توضيح دهيد

در موسيقي قرائت قرآن، هفت مقام و دستگاه وجود دارد: بيات، رست، سهگاه، حجاز، صبا، چهارگاه، نهاوند كه در عبارت صنع بسحر حروف اول آنها آمده است.( مباني موسيقي قرائت قرآن، ابراهيم ميرزامهدي تهراني، ج 1، ص 55، نشر ارزان. )

در پاسخ چند نكته قابل ذكر است:

اول: پيامبر اسلامو اهل بيت: مردم را به زيباخواني قرآن تشويق مينمودند و اين تشويقها موجب شد كه قاريان به دستگاههاي موسيقي قرآن، گرايش پيدا كنند:

زينوا القرآن باصواتكم;( مجمع البيان، طبرسي، ج 1، ص 46. ) قرآن را با صداي نيكوي خويش، بياراييد.

ليس منا من لميتغن بالقرآن;( معاني الاخبار، ص 279. ) كسي كه قرآن را با صوت زيبا نخواند، از ما نيست.

دوم: اين دستگاههاي هفت گانه كه در پاسخ بيان شد، ارتباط مستقيم با معاني آيات دارد و قاري قرآن شايسته است در قرائت خودش، روح و تصوير به معاني آيات بدهد تا اينكه در قلبها تأثير بگذارد و هر شنوندهاي را در درياي معارف الهي غرق نمايد.

قاري قرآن در آيههاي تهديد و حزن و... با دستگاههاي حزنآور قرائت نمايد و در آيههاي تشويق و... از دستگاههاي تشويق استفاده نمايد; ولي بيشتر قاريان مشهور، هنگام شروع قرائت از دستگاه بيات استفاده مينمايند و اين قاري است كه بايد بداند در هر آيهاي از چه دستگاهي استفاده نمايد.

سوم: حالات دستگاهها:

1. بيات با صداي پايين و در حالت لطافت آيه و حزن معنوي آن استفاده ميگردد.

2. رست در حالت وقار و متانت;

3. سهگاه در حالت هيجانات نفساني;

4. حجاز در حالت بشارت دادن، عشق و محبت;

5. چهارگاه در حالت متأثر شدن;

6. صبا در حالت هشدار و بيدار باش;

7. و دستگاه نهاوند در حالت سرور نفس، استفاده ميگردد.

مثلاً آيات زير را ميتوان در نغمات پيشنهادي خواند: آية فَلَمَّا جَآءَ ءَالَ لُوطٍ الْمُرْسَلُونَ (حجر، 61)، چهارگاه.

وَ قَضَيْنَآ إِلَيْهِ ذَ َلِكَ الاْ ?َمْرَ (حجر، 66)، صبا.

لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ (حجر، 72)، بيات.

فَجَعَلْنَا عَـَـلِيَهَا سَافِلَهَا (حجر، 74)، صبا.( ر.ك: صوت و لحن در قرائت قرآن كريم، محمد عربي القباني، ترجمه محمد حسين ملكزاده، انتشارات حضور / مباني موسيقي قرائت قرآن، ابراهيم ميرزامهدي تهراني، ج 1 و 2، نشر ارزان. )

چهارم: يادگيري اين دستگاهها، زحمت فراواني دارد; لازم است يادگيري اين دستگاهها، زير نظر اساتيد و با استفاده از نوار قاريان مشهور و تمرين زياد... صورت گيرد تا اينكه بتوانيد دستگاهها را به خوبي اجرا كرده با معاني آيات مطابقت دهيد.